Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Fryderyka Karoline von Reden zmieniła Kotlinę Jeleniogórską. Poznajcie ją i inne kobiety, które być inspiracją dla młodych Dolnoślązaczek

Alina Gierak
Alina Gierak
Żyły w różnych czasach i pochodziły z rozmaitych środowisk. Kliknijcie galerię i poznajcie wybitne Dolnoślązaczki
Żyły w różnych czasach i pochodziły z rozmaitych środowisk. Kliknijcie galerię i poznajcie wybitne Dolnoślązaczki Wikipedia
Pochodzą z różnych epok i środowisk. Co je łączy? Każda chciała zmieniać świat, realizować swoje marzenia, osiągnąć sukces. To im się udało. Mogą być inspiracją dla dzisiejszych mieszkanek. Bez tych kobiet Dolny Śląsk byłyby innym regionem. Mniej rozwiniętym, mniej znanym. Przypominamy je przed Świętem Kobiet.

Spis treści

Te Dolnoślązaczki nie bały się marzyć. Pokonywały trudności i parły naprzód. Były władczyniami, artystkami, męczennicami, dokonywały odkryć naukowych, szefowały wielkim firmom, wspinały się w górach, oblatywały samoloty. Urodziły się lub mieszkały w naszym regionie. Związały z nim swój los. Poznajcie wybitne Dolnoślązaczki.

Jadwiga Śląska, patronka Śląska

Władczyni o silnej indywidualności. Pobożna, wspierająca chorych i potrzebujących. Wrażliwa na biedę chłopów, pomagająca im podczas klęsk i nieurodzajów. Często pomagała osobiście. Wydawała biednym posiłki, niosła wsparcie w szpitalach w Trzebnicy oraz w Środzie Śląskiej. W jej czasach to nie była zwykła postawa. Na przełomie XII i XIII wieku jej działalność dobroczynna i prospołeczna, sprawiły, że jeszcze za życia była uznawana za świętą. Oficjalnie kanonizowana została już w 1267 r. Jest uznawana za patronkę Śląska.

Jadwiga (Hedwig) żyła skromnie i bardzo pobożnie. Nie stroniła jednak od polityki. Gdy jej mąż dostał się do niewoli w Małopolsce, osobiście i skutecznie
Jadwiga (Hedwig) żyła skromnie i bardzo pobożnie. Nie stroniła jednak od polityki. Gdy jej mąż dostał się do niewoli w Małopolsce, osobiście i skutecznie negocjowała warunki jego uwolnienia. Zmarła w 1243 r. w Trzebnicy. Museumdomena

Maria Cunitz, śląska astronomka

Była najbardziej znaną kobietą – naukowcem od czasów Hypatii z Aleksandrii, wybitnej starożytnej astronomki i matematyczki. Współcześni zwali ją „Śląską Ateną Pallas” lub „Drugą Hypatią”. Maria Cunitz była świdniczanką. Jak na czasy, w których żyła (1610-1644), otrzymała staranne wykształcenie (podobno władała aż siedmioma językami).

Jako 20-latka poślubiła matematyka i astronoma Eliasza Kreczmara. Zamieszkała z mężem w kamienicy "Pod Złotym Chłopakiem" w świdnickim rynku. Prowadzili z dachu kamienicy obserwacje nieba, zwłaszcza planety Wenus i Jowisza.

W Łubnicach, gdzie schroniła się podczas wojny trzydziestoletniej, powstało dzieło życia Marii – książka Urania propitia (Urania łaskawa czyli astronomia łatwa do przyswojenia) będąca udoskonaleniem Tablic rudolfińskich Johanna Keplera. Swoje dzieło astronomka wydała w 1650 roku w Oleśnicy. Przyniosło jej prawdziwą światową sławę.

Ławeczka z jej rzeźbą znajduje się na świdnickim rynku.

Marianna Orańska, księżniczka niderlandzka, która związała się z Dolnym Śląskiem

Dzisiaj nazwalibyśmy ją bizneswomen. Prowadziła rozległą działalność i do dzisiaj widzimy tego efekty.

Na Dolny Śląsk niderlandzka księżniczka Wilhelmina Fryderyka Luiza Charlotta Marianna von Nassau-Oranien trafiła za mężem, Albrechtem von Hohenzollernem, którego poślubiła w 1830 roku. Nie lubiła dworskiego życia i przeniosła się do Kamieńca Ząbkowickiego. Kazała tu wznieść neogotycką rezydencję. I zajęła się biznesem.

Interesowały ją rozwój przemysłu, infrastruktury transportowej, gospodarka leśna. Skupowała grunty w Górach Bialskich, Bystrzyckich i w Masywie Śnieżnika. Rozbudowała sieć dróg, zagospodarowała olbrzymie lasy. Pod Stroniem Śląskim założyła kamieniołom białego marmuru, który na jej cześć został nazwany Białą Marianną. Prowadziła rozległą działalność dobroczynną. Między innymi założyła szkołę hafciarską dla dziewcząt, szkołę, ochronkę dla małych dzieci, szpital, wspierała kościoły, dzieci z ubogich rodzin.

Fryderyka Karoline von Reden, bez niej Kotlina Jeleniogórska nie byłaby taka sama

Kolejna przedsiębiorcza kobieta, która na Dolny Śląsk trafiła za mężem Friedrichem Wilhelmem von Reden, arystokratę zajmującego się innowacjami technicznymi. Gdy w pięć lat po ślubie stracił posadę ministra górnictwa i hutnictwa, na stałe zamieszkali w Bukowcu, w Kotlinie Jeleniogórskiej. Fryderyka pokochała to miejsce. Wspólnie z mężem stworzyli park, odwiedzany i podziwiany przez znamienitych gości z całej Europy.

Jej zawdzięczamy między innymi przeniesienie z Norwegii do Karpacza  XII-wiecznego kościoła Wang. Sama znalazła odpowiednią lokalizację i zajęła się
Jej zawdzięczamy między innymi przeniesienie z Norwegii do Karpacza XII-wiecznego kościoła Wang. Sama znalazła odpowiednią lokalizację i zajęła się logistyką. Wikipedia

W 1815 r. jej mąż zmarł, a Fryderyka zajęła się rozwijaniem posiadłości. Sprawiła, że bywanie na zamku w Bukowcu, było nobilitacja dla pruskiej i śląskiej arystokracji. Ale pamiętamy o niej nie za sprawą rubryk towarzyskich, a smykałki do biznesu.
Interesowała się m.in. produkcją rolną, od jakości owoców i warzyw, po wytwarzanie wędlin. Friederike eksperymentowała z nowymi produktami spożywczymi, w tym gatunkami zbóż, hodowała też m.in. drzewa i krzewy. Poza tym, zarządzała browarem, jak również była dostawcą lnu dla króla oraz dla pruskiej armii.

Daisy von Pless, pani na zamku Książ

Maria Teresa Oliwia Hochberg von Pless przyjachała na Śląsk po ślubie ze znacznie od siebie starszym księciem pszczyńskim Janem Henrykiem XV. Młoda para zamieszkała na zamku Książ. Do rezydencji przybywali arystokraci niemieccy i angielscy, zachwyceni panującą w Książu swobodą, a z czasem także członkowie domów panujących w Europie. Daisy brak miłości w małżeństwie rekompensowała sobie działalnością charytatywną i społeczną. Ciepła i życzliwa, niosła pomoc potrzebującym.Rozwiodła się z mężem, który ją zdradzał. Swoje życie opisała w pamiętnikach, które do dzisiaj świetnie się sprzedają.

Księżna Daisy była dobrym duchem zamku Książ i wałbrzyszan.  W Wałbrzychu przejęła opiekę nad sierocińcem dla dzieci robotników, przychodnią dla pracujących
Księżna Daisy była dobrym duchem zamku Książ i wałbrzyszan. W Wałbrzychu przejęła opiekę nad sierocińcem dla dzieci robotników, przychodnią dla pracujących matek i szkołą dla ubogich dziewcząt w Wałbrzychu. Za jej sprawą w dzisiejszej dzielnicy Podgórze powstał ośrodek ze szkołą dla 162 niepełnosprawnych dzieci. Doprowadziła do oczyszczenia rzeki Pełcznicy. Założyła bezpłatne szkoły dla koronczarek, by miały odpowiednie wykształcenie zawodowe. Wikipedia

Maria hrabina von Maltzan, bohaterka z Milicza

Niezwykle odważna, bezkompromisowa, buntownicza z wyboru. Maria urodziła się w 1909 r. w Miliczu. Studiowała zoologię i botanikę, a później weterynarię, obroniła doktorat z ichtiologii. Miała fantazję: w 1934 r. wybrała się w podróż samochodem przez całą północną Afrykę, od Maroka po Egipt.

Nie miała złudzeń co do III Rzeszy. Jawnie występowała przeciw nazistom. W czasie wojny w swoim niewielkim mieszkaniu w Berlinie ukrywała żydowskiego pisarza Hansa Hirschela. Żydów ratowała też we współpracy ze szwedzką parafią w Berlinie, po wyrwaniu z rąk gestapo lokując ich w bezpiecznych kryjówkach do momentu, kiedy mogli zostać przetransportowani do Szwecji. Ocaliła w ten sposób co najmniej 60 osób. W 1987 roku otrzymała za to medal „Sprawiedliwy wśród narodów świata”.
Ciężkie przeżycia wojenne i powojenne sprawiły, że sięgnęła po narkotyki. Stanęła jednak na nogi i odzyskała licencję weterynarza. W latach 80. mieszkała i prowadziła własną praktykę weterynaryjną w berlińskiej dzielnicy Kreuzberg. Zmarła w 1997 roku w Berlinie.

Edyta Stein, wrocławianka, patronka Europy

Była Żydówką pochodzącą z wielodzietnej rodziny wrocławskiego handlarza. We Wrocławiu wychowała się i uczęszczała do szkoły, również tu podjęła studia. Studiowała germanistykę, historię i psychologię. Walczyła o urzeczywistnienie idei emancypacji kobiet, o równouprawnienie polityczne i dostęp do możliwości kształcenia. W latach 20. nastąpiła u niej diametralna przemiana duchowa. Przeszła na katolicyzm, przyjęła chrzest i komunię świętą. W 1933 r. wstąpiła do zakonu karmelitanek bosych w Kolonii, przyjmując imię „s. Teresa Benedykta od Krzyża”. Za zgodą przełożonych kontynuowała pracę naukową. Wtedy powstało jej dzieło „Byt skończony, a byt wieczny”. Została zamordowana w 1942 r., w komorze gazowej Auschwitz-Birkenau, razem ze swoją siostrą Różą i współwięźniami. Zapamiętana została jako jedna z największych intelektualistek i filozofów XX wieku. W 1998 roku została kanonizowana, a papież Jan Paweł II ogłosił ją patronką Europy.

Freya von Moltke, bojowniczka z Krzyżowej

Prawniczka, która przeniosła się na Śląsk, by zarządzać należącym do rodziny majątkiem w Krzyżowej, podczas gdy jej mąż Helmuth pracował w Berlinie. Małżeństwo od momentu przejęcia władzy przez nazistów, nie miało żadnych złudzeń do co brutalnej natury tego reżimu. Podjęli działalność opozycyjną. W Krzyżowej odbyły się trzy najważniejsze spotkania Kręgu z Krzyżowej (tę nazwę nadało grupie gestapo).

Po nieudanym zamachu na Hitlera, przeprowadzonym 20 lipca 1944 roku Helmuth von Moltke i inni członkowie Kręgu zostali skazani na śmierć. Freya von Moltke wraz z synami uniknęła aresztowania, a dokumenty świadczące o działalności Kręgu oraz listy męża ukryła na strychu i w pałacowej w pasiece.

Do Krzyżowej powróciła, by wspierać w 1989 roku utworzenie europejskiego miejsca spotkań młodzieży. Podkreślała, że jest dumna i szczęśliwa, że w dawnym majątku jej rodzina działa inicjatywa służąca pojednaniu i porozumieniu polsko-niemieckiemu.

Wanda Rutkiewicz, himalaistka z Wrocławia

Pokazała, że kobiety wspinają się równie dobrze, jak mężczyźni. Potrafiła spod ziemi wydobyć pieniądze na wyprawy. Miała swoje cele i je realizowała, nie słuchając nikogo.
Ze stolicy Dolnego Śląska, w której ukończyła liceum i studia na Politechnice Wrocławskiej, wyjeżdżała do Trzcińska w Rudawy Janowickie. Na skałkach Gór Sokolich stawiała swoje pierwsze kroki we wspinaczce. Pokochała adrenalinę i wyzwania. Została jedną z najwybitniejszych himalaistek. W 1973 roku jako trzecia kobieta na świecie, pierwsza Europejka i pierwsza Polska na szczycie Mount Everestu. W 1986 roku zdobyła K2. Łącznie zdobyła aż osiem z czternastu ośmiotysięczników. Zginęła w 1992 roku zdobywając Kanczendzongę w Himalajach. Jej ciała nigdy nie odnaleziono.

Osiągnięcia Wandy Rutkiewicz stawiają ją w gronie najlepszych himalaistek w historii. O swoich wyprawach i płynących stąd przemyśleniach często pisała
Osiągnięcia Wandy Rutkiewicz stawiają ją w gronie najlepszych himalaistek w historii. O swoich wyprawach i płynących stąd przemyśleniach często pisała w czasopismach o tematyce alpinistycznej. Była zdecydowaną rzeczniczką i zdeterminowaną realizatorką wspinaczkowej samodzielności kobiet. Wikipedia

Violetta Villas, słowik z Lewina Kłodzkiego

W PRL była zjawiskiem niezwykłym.Miała odwagę przeciwstawić się konwenansom. Obdarzona niezwykłym głosem, zdobyła sławę na całym świecie. Przez wielu była uważana za legendę polskiej muzyki, w prasie francuskiej i amerykańskiej określana jako „głos ery atomowej” oraz „biały kruk wokalistyki światowe. Dzięki niej zwykli ludzie dowiedzieli się, gdzie jest Lewin Kłodzki. Miała burzliwą karierę i życie. W 1998 roku wróciła z powrotem do Lewina Kłodzkiego i założyła w swoim domu schronisko dla psów i kotów pod nazwą „Moi bracia mniejsi”.

Artystka słynęła ze swego charakterystycznego wizerunku; wykreowała styl hollywoodzkiej gwiazdy lat 60., któremu pozostała wierna. Na scenie nosiła efektowane, balowe suknie. Jej znakiem rozpoznawczym były długie, kręcone blond włosy.

Końcówka jej życia nie była dobra. Cierpiała na brak pieniędzy. Zmarła w 2012 roku w swoim domu w Lewinie Kłodzkim.

Te Dolnoślązaczkaczki także warto naśladować

  • Anna German, piosenkarka, kompozytorka, aktorka. Obdarzona niezapomnianym głosem. Wrocławianka.
  • Ewa Szumańska - Szmorlińska, czyli "młoda lekarka". Jej słuchowisko i słowa „Będąc młodą lekarką, przyszedł raz do mię pacjęt...” kojarzyć się będą z wrocławskim Studiem 202, w którym odgrywała rolę lekarki. Jej słuchowiska były ironiczne i punktowały polską rzeczywistość.
  • Hanna Hirszfeldowa, profesorka nauk medycznych, pediatra i twórczyni wrocławskiej naukowej szkoły pediatrycznej.
  • Prof. dr hab. Janina Bogusławska-Jaworska. Założyła i przez wiele lat kierowała Kliniką Onkologii i Hematologii Dziecięcej we Wrocławiu, która jest dziś czołowym w świecie ośrodkiem leczenia chorób nowotworowych u dzieci.
  • Prof. Bogusława Jeżowska-Trzebiatowska, szefowa Wydziału Chemii UWr. Doprowadziła do budowy jego nowej siedziby, charakterystycznego wieżowca w pobliżu mostu Grunwaldzkiego. Niezwykle wymagająca wobec siebie, współpracowników i studentów.
  • Maria Zduniak, wybitna badaczka kultury muzycznej Wrocławia i jednym z filarów kulturalnego życia miasta. W wyjątkowy sposób zasłużyła się dla historii kultury muzycznej całego Śląska.
  • Zofia Gumińska, botaniczka, specjalistka od uprawy roślin w kulturach wodnych, współtwórczyni i wieloletnia dyrektorka Ogrodu Botanicznego we Wrocławiu.
emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Powrót reprezentacji z Walii. Okęcie i kibice

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: Fryderyka Karoline von Reden zmieniła Kotlinę Jeleniogórską. Poznajcie ją i inne kobiety, które być inspiracją dla młodych Dolnoślązaczek - Gazeta Wrocławska

Wróć na walbrzych.naszemiasto.pl Nasze Miasto