Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Najpiękniejsze nagrobki wałbrzyskiego cmentarza przy ul. Moniuszki [ZDJĘCIA]

Elżbieta Węgrzyn
Elżbieta Węgrzyn
Na wałbrzyskim cmentarzu komunalnym na ul. Moniuszki zachowało się kilka interesujących pomników poniemieckich, są tu też inne, ważne dla miasta miejsca pamięci. Przypominamy jak wyglądają i zachęcamy do zobaczenia tych miejsc podczas odwiedzania miejsc spoczynku swoich bliskich. Zobaczcie zdjęcia.

Spis treści

Największy kompleks cmentarny w Wałbrzychu - gdzie go szukać?

Największy kompleks cmentarny w Wałbrzychu mieści się w Śródmieściu - pomiędzy ul. Moniuszki, Przemysłową i Sikorskiego. Przylegają tu do siebie:

  • cmentarz komunalny przy ul. Moniuszki,
  • wałbrzyski cmentarz żydowski,
  • cmentarz polsko-katolicki
  • i cmentarz parafialny przy ul. Przemysłowej.

Cmentarz komunalny przy ul. Moniuszki w Wałbrzychu - mapa

Cmentarz komunalny przy ul. Moniuszki to duży teren podzielony na mniejsze jednostki, by poszukującym mogił bliskich łatwiej było je odszukać. Znajdziemy tu też kaplicę cmentarną oraz kolumbarium. Paradoksalnie, najciekawsze tutejsze nagrobki lub pozostałości okazałych grobowców to relikty dawnego poniemieckiego cmentarza.
Nie ma wśród nich niestety dawnych grobowców rodzinnych wałbrzyskich przemysłowców, jak np. rozebranego na początku lat 70. grobowca rodziny Krister, właścicieli fabryki porcelany.

Najpiękniejsze nagrobki wałbrzyskiego cmentarza przy ul. Moniuszki

Na cmentarzu komunalnym przy ul Moniuszki w Wałbrzychu pozostało kilka ciekawych obiektów nagrobnych osobowości dawnego Wałbrzycha i kilka istotnych monumentów nagrobnych współczesnych. Oto ich katalog.

Fragment jednego z nielicznych grobowców - należącego do rodziny Tielsch - kupców i fabrykantów. Ich pałac na Starym Zdroju zachwyca, a pałac w Rusinowej czeka na swoje lepsze dni, zaś po grobowcu w Alei Zasłużonych został pięknie wykonany pomnik z alegoryczną postacią żalu i fragmentem rzeźby dziecka. Kaplica z kryptami grobowymi nie zachowała się do współczesności, choć jej wykonane neogotyckie z piaskowca ściany stały jeszcze w latach 60.

Najpiękniejsze nagrobki wałbrzyskiego cmentarza przy ul. Moniuszki [ZDJĘCIA]
Elżbieta Węgrzyn

Ciekawym zachowanym zabytkiem jest grobowiec rodziny Brade z 1876-77 roku. Co ciekawe nie ma on zwartej formy, ale składa się z centralnego klasycznego postumentu z rzeźbą Chrystusa oczekującego i dwóch bocznych, opatrzonych w krzyże.

Najpiękniejsze nagrobki wałbrzyskiego cmentarza przy ul. Moniuszki [ZDJĘCIA]
Elżbieta Węgrzyn

Z tyłu, za centralną częścią grobowca znajduje się interesujący relief poświęcony zasłużonego dla wałbrzyskiego górnictwa dr Juliusowi Brade. Żył on w latach 1804 - 1876, był radcą i projektował kopalnie głębinowe, zmarł na Białym Kamieniu, a tablicę ufundowali ze składek wdzięczni górnicy. Stąd też płaskorzeźba smutnego młodego chłopca z górniczą lampką oraz wieńcem laurowym i górnicze pozdrowienie na postumencie - "Na szczęście - szczęść Boże", a także wspomnienie dobroczyńcy w postaci inskrypcji: "potrzebującemu wręczał On chętnie swą pomocną dłoń, szczęśliwemu był On zawsze dobrym, wesołym kompanem". Od jego nazwiska nazwano też szyb na Starym Zdroju, który działał do lat 90. XIX w. oraz ulicę, która koło szybu biegła. Dziś pozostały już tylko kamienne postumenty.

Ku czci górników poległych w katastrofie
22 grudnia 2010 roku, w 25. rocznicę tragicznej katastrofy górniczej w KWK "Wałbrzych" na cmentarzu komunalnym wystawiono tablicę pamiątkową w hołdzie osiemnastu górnikom, którzy wówczas zginęli pod ziemią. Postument ustawiony nieopodal kaplicy upamiętnia nazwiska tragicznie zmarłych wałbrzyszan, wśród których byli zarówno doświadczeni pracownicy, jak i młodzi chłopcy.

Najpiękniejsze nagrobki wałbrzyskiego cmentarza przy ul. Moniuszki [ZDJĘCIA]
Elżbieta Węgrzyn

22 grudnia 1985 roku w wybuchu metanu na głębokości 671 m zostało też rannych dziesięciu górników, ci którzy byli blisko miejsca zapłonu nie mieli szans w obliczu ogromnej temperatury i ciśnienia, a także braku tlenu. W tamte smutne dla Wałbrzycha Boże Narodzenie nie było świętowania. Dziś monument z nazwiskami zmarłych górników zawsze przyozdobiony jest kwiatami, a w dzień Wszystkich Świętych trudno ustawić przy nim znicz... tak wiele ich już wokół pomnika płonie. Brać górnicza odwiedza to miejsce pamięci w każdą rocznicę katastrofy.

Ku czci nienarodzonych i ekshumowanych
Również nieopodal kaplicy stoi skromna tablica "Ku czci poczętym a nienarodzonym". To symboliczne miejsce pochówku dzieci utraconych pomaga rodzinom pogodzić się z tą ogromną i bolesną stratą. Tu również płoną znicze, a pod monumentem składane są też kwiaty, a nawet niewielkie maskotki.

Najpiękniejsze nagrobki wałbrzyskiego cmentarza przy ul. Moniuszki [ZDJĘCIA]
Elżbieta Węgrzyn

Przy Alei Zasłużonych można też znaleźć symboliczną Mogiłę Zbiorową Szczątków Ludzkich Pochodzących z Ekshumacji.

Najpiękniejsze nagrobki wałbrzyskiego cmentarza przy ul. Moniuszki [ZDJĘCIA]
Elżbieta Węgrzyn

Westerplatczyk pochowany w Wałbrzychu
Na cmentarzu przy ul. Moniuszki pochowano też Eugeniusza Grabowskiego, obrońcę Westerplatte. Na mogile wałbrzyskiego westerplatczyka znalazł się symboliczny "Znak Pamięci" odzwierciedlający cześć oddawaną westerplatczykowi, który ostatnie lata życia spędził w naszym mieście
Kapral Eugeniusz Grabowski urodził się 21 listopada 1914 roku w Kramarzewie jako jeden z dziewięciorga dzieci w rodzinie chłopskiej. W latach 1935-1937 odbył służbę wojskową w 14. dywizjonie Artylerii Konnej w Białymstoku, a po ukończeniu Szkoły Podoficerów Zawodowych Artylerii w Toruniu, pozostał w swej macierzystej jednostce wojskowej jako kapral. Na wybrzeże latem 1939 roku kierowano dobrze wyszkolonych żołnierzy stanu wolnego, Grabowski dowodził działem artyleryjskim, walczył razem z sześcioma żołnierzami obsługującymi działo - bombardierem, celowniczym oraz kanonierami.

Najpiękniejsze nagrobki wałbrzyskiego cmentarza przy ul. Moniuszki [ZDJĘCIA]
Elżbieta Węgrzyn

Po zakończeniu wojny trafił do polskiej placówki repatriacyjnej w Elblągu, a w grudniu 1945 roku zamieszkał w Kowarach, gdzie pracował jako sprzedawca, a następnie prezes w spółdzielni „Społem”. W 1959 roku przeszedł na emeryturę. W 1997 roku przeniósł się do rodziny do Wałbrzycha, gdzie zmarł i został pochowany w maju 2001 roku.

Najpiękniejsze nagrobki wałbrzyskiego cmentarza przy ul. Mon...

Polecamy szczególnie

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Krokusy w Tatrach. W tym roku bardzo szybko

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na walbrzych.naszemiasto.pl Nasze Miasto