Rysunek Rafaela w kolekcji Zamku Królewskiego w Warszawie. Tak unikatowe dzieło w polskich zbiorach to "prawdziwa sensacja"

Raffaello Sanzio, znany jako Rafael, obok Leonarda da Vinci i Michała Anioła zaliczany jest do tzw. wielkiej trójki najwybitniejszych artystów renesansu. W poniedziałek, 11 marca, na Zamku Królewskim w Warszawie zaprezentowano nowo zakupiony rysunek artysty.

Dzieło przedstawia mężczyznę w stroju wojownika, sporządzonym na wzór antyczny. Wedle jednej z hipotez jest to legendarny rzymski bohater Gajusz Mucjusz Scewola, który włożył rękę do ognia, by udowodnić, że nie lęka się tortur ani śmierci. Historia ta została opisana przez Tytusa Liwiusza w słynnych rocznikach "Dzieje Rzymu od założenia miasta". Inna hipoteza wzorca ikonograficznego dla rysunkowego przedstawienia upatruje w posągu Marsa, pochodzącym z poświęconej mu świątyni z II w n.e., wzniesionej na rzymskim Kapitolu.

Rysunek sporządzony jest piórem i brązowym tuszem na papierze żeberkowym. Kompozycja ma formę statyczną, gdyż nie jest przedstawieniem wojownika w akcji. (...) Praca nie posiada znamion szczegółowego projektu ani wnikliwego studium. To raczej spontaniczny szkic, przeniesiona na papier pierwsza twórcza myśl (wł. primo pensiero) - informuje w komunikacie Zamek Królewski.

Rysunek został zakupiony do zbiorów Zamku Królewskiego w Warszawie na rynku antykwarycznym w Wielkiej Brytanii w grudniu 2023 roku.

Jesienią w Zamku Królewskim odbędzie się pierwsza w Polsce wystawa dzieł Rafaela. W jej ramach będzie można podziwiać dzieła nie tylko samego Rafaela, ale także artystów z kręgu jego współpracowników, takich jak Pietro Perugino czy Giulio Romano. Zanim to jednak nastąpi, w dniach 12-17 marca, można podziwiać rysunek na pokazie w Galerii Arcydzieł na parterze Zamku.

W przeciwieństwie do obrazów na desce czy płótnie rysunki na papierze są szczególnie podatne na uszkodzenia, czynniki atmosferyczne, temperaturę, wilgoć i działanie światła. Dlatego prezentujemy go w sali bez okien i w półmroku. Szyba ochronna całkowicie odcina dostęp promieni UV, ale niestety światło widzialne ma szkodliwy, i niestety nieodwracalny wpływ na papier, który ulega naświetleniu. Dlatego rysunek będzie wystawiany tu tylko przez tydzień - powiedziała dr Katarzyna Garczewska-Semka z działu konserwacji Zamku Królewskiego.

Tak unikatowe dzieło światowej klasy w polskich zbiorach to prawdziwa sensacja. - Jest to bardzo ważny moment dla polskiej kultury. Do kolekcji zamkowej trafił nowy nabytek - rysunek autorstwa Rafaela. Stanie się on częścią ogólnego zasobu kulturalnego Polski. Podwyższy rangę polskich zbiorów na świecie - podkreślił dyrektor Zamku prof. Wojciech Fałkowski.

Rafael urodził się 28 marca lub 6 kwietnia 1483 r. w Urbino. W Perugii pobierał lekcje u Pietra Perugino. Otworzył własną pracownię w wieku 17 lat. Po śmierci ojca przeniósł się do Florencji. W tym czasie we Włoszech działali Leonardo da Vinci i Michał Anioł, którzy inspirowali Rafaela.

Rafael już za życia okrzyknięty był geniuszem. W 1508 r. papież Juliusz II zatrudnił artystę do wykonania dekoracji watykańskich komnat m.in. malowania fresków "Szkoła ateńska" oraz "Apoteoza Eucharystii". W 1514 r. Rafael został głównym architektem budowy nowej bazyliki św. Piotra. Papież Leon X mianował go konserwatorem zabytków Rzymu. Rafael malował portrety oraz obrazy ołtarzowe m.in. "Madonnę Sykstyńską". Zmarł 6 kwietnia 1520 r. na febrę.

Źródło: Zamek Królewski / PAP