Wycieczka z młotkiem w ręku. Ametysty, agaty, turmaliny i inne skały znajdziecie w wielu miejscach Dolnego Śląska

W średniowieczu jednymi z pierwszych, którzy odważyli się głębiej zapuszczać w rejon Karkonoszy i Gór Izerskich, oprócz wędrowców czy myśliwych, byli poszukiwacze skarbów, kamieni i minerałów szlachetnych. W XIV i XV wieku w górach pojawili się Walonowie.

- Byli cenionymi specjalistami z zakresu pozyskiwania bogactw naturalnych, w tym złota i kamieni szlachetnych. Stanowili elitarną, hermetyczną grupę zawodową, powszechnie szanowaną za wyjątkowe umiejętności - opisuje Przemysław Wiater, autor monografii Szklarskiej Poręby

.

Dawni poszukiwacze skarbów mieli szeroką wiedzę praktyczną z zakresu geologii i dobrą znajomość otaczającej przyrody. Możecie być jak oni i wędrować po Dolnym Śląsku śladami złóż cennych minerałów. Gdzie ich szukać? Oto najlepsze stanowiska.

Sławę mineralogiczną regionowi kaczawskiemu przyniosły agaty.

- Te wielobarwne, wstęgowe odmiany chalcedonu związane są z permskimi skałami wulkanicznymi, w których tkwią w postaci owalnych lub nieregularnych był oraz małych migdałów - opisują geolodzy.

Największe okazy agatów (z nimi niekiedy występują błyszczące druzy kwarcu, w tym dymnego, oraz ametystów) wydobywane są do dziś w kopankach w okolicy:

• Nowego Kościoła (buły agatowe osiągały wielkość 1 metra średnicy)
• Różanej (agaty w różowym ryolicie)
• Sokołowca (agaty, liczne są wystąpienia: lidytów, jaspisów, ametystów, kalcytów)
• Lubiechowej (nieczynny kamieniołom Łomy koło Lubiechowej na zbudowanym z permskich trachybazaltów wzniesieniu Chmieleń (424 m) należy do najbardziej znanych stanowisk mineralogicznych na Pogórzu Kaczawskim. Znajdziecie tu m.in. agaty wstęgowe)
• Gozdna (agaty, ametysty, szczotki kwarcowe, kwarc dymny w ryolicie)
• Płóczkach Górnych (piękne agaty i chalcedony)
• Przeździedzy (w nieczynnym kamieniołomie znaleźć można rzadkie agaty wstęgowe)

Jak dojechać do Lubiechowej?

O pałacu w Lubiechowej czytaj tutaj:

Ametysty to odmiana kwarcu o naturalnej barwie w kolorze fioletu lub głębokiej purpury. Na Dolnym Śląsku ametysty spotykane są w okolicach:

• Lwówka Śląskiego
• Krzeszowic
• Kamiennej Góry
• Szklarskiej Poręby, gdzie są najbogatsze złoża tego minerału w Polsce (w dolinie Złotego Potoku, powyżej żółtego szlaku prowadzącego do schroniska pod Łabskim Szczytem, odsłania się żyła kwarcowa z ametystem).

W Górach Izerskich znajdzie także:

• granat - występuje w okolicy Czerniawy-Zdrój, Krobicy i Gierczyna w paśmie łupkowym Stara Kamienica-Świeradów-Zdrój; kryształy granatu są niewielkie - od 2 do 5 mm średnicy.
• turmalin - występuje w Kamieniu (wzgórze Wyrwak) oraz kopalni kwarcu Stanisław (w tej kopalni występują ponadto różne odmiany kryształów: kryształ górski, kryształ różowy, kwarc mleczny oraz grossular, odmiana granatu)

Jak wyglądają wymienione wyżej minerały? Zobaczcie zdjęcia:

Sprawdź, jak dojść do kopalni Stanisław:

Z geologicznego punktu widzenia, Kotlina Kłodzka jest bardzo różnorodna. Najsłynniejsze jest Kletno, gdzie wydobywano fluoryt oraz uran. Na starych zwałowiskach można pozyskać piękne i znane na całą Polskę okazy fluorytu, ametystu, a także różnych minerałów rudnych (magnetyt, hematyt, minerały uranu).

Co jeszcze znajdziecie w Kotlinie Kłodzkiej?

• W Złotym Stoku była prowadzona eksploatacja kruszców złotonośnych oraz rud arsenu, do dziś pozostały hałdy, na których znaleźć można ciekawe okazy serpentynitów.
• W okolicy Kudowy-Zdroju notowane są żyły hematytu, które okresowo były także przedmiotem eksploatacji.
• W rejonie Podzamka eksploatowano w łomach marmury, którym towarzyszyły ciała skał wapienno-krzemianowych z pirokseniami i granatami.
• Rejon Suszyny i Kamieńca znany jest z występowania agatów, jaspisów, ametystów i kryształów górskich.
• W rejonie Lądka-Zdroju, w obrębie bazaltowych kominów wulkanicznych, spotyka się oliwin (zielona odmiana krzemianów).
• W okolicach Tłumaczowa są kryształy górskie i kryształy dymne.

Strzegom jest klasycznym stanowiskiem mineralogicznym. Niestety, nie ma możliwości wstępu do czynnych kamieniołomów indywidualnie (niekiedy wpuszczane są zorganizowane grupy z uczelni geologicznych). Natomiast, zawsze można spróbować przejrzeć materiał odpadowy przy zakładach kamieniarskich koło kamieniołomów. Czego szukać?

• kwarcu dymnego,
• mikroklinu,
• fluorytu,
• berylu ,
• kalcytu,
• topazu wielu innych.

• Podstawowym narzędziem niezbędnym przy zbieraniu minerałów i skał jest młotek geologiczny, wykonany z twardej, nieodpryskującej stali i metalowej rękojeści z gumowym uchwytem. Można go na początek przygody geologicznej zastąpić młotkami z marketów budowlanych.
• Zestaw dłut. Podobnie jak młotek, powinny być wykonane z twardej stali. Na wyprawie powinniśmy mieć dwa dłuta, jedno o końcówce ostrej i spiczastej, drugie zakończone płasko.
• Przydatna może być też nieduża łopatka (saperka), która służy do poszukiwania minerałów w miękkim podłożu (przekopywanie hałd, rumoszu) lub do usuwania zwietrzeliny.
• Odpowiedni ubiór i buty do wędrówek.
• Mapa terenu, który planujemy eksplorować (o powodzeniu naszych poszukiwań w dużej mierze decyduje dobre przygotowanie, czyli przestudiowanie literatury, co pozwoli bez problemu namierzyć właściwe miejsce w kamieniołomie).
• Eksplorując naturalne odsłonięcia i ściany kamieniołomów, należy szukać przede wszystkim różnych szczelin, pęknięć i pustek, w których mogły swobodnie rosnąć kryształy.
• Wyruszając w teren w poszukiwaniu okazów, pamiętajmy o poszanowaniu przyrody, unikajmy prac terenowych w miejscach objętych ochroną.
• Zachowajmy umiar w pobieraniu próbek ze starych kopalń, gdyż stanowią one ważne ślady dawnego górnictwa.

Jak wyglądają wymienione wyżej minerały? Zobaczcie zdjęcia: