Dawna drukarnia w Wałbrzychu - prace remontowe trwają od lata. Jaki jest stan zabytku?

Lista ikonicznych, zabytkowych budynków ze Śródmieścia Wałbrzycha nie ogranicza się do świątyń dzielnicy, Rynku, Placu Magistrackiego i ul. Słowackiego. Nie brakuje ich również przy Alei Wyzwolenia, będącej niegdyś trasą rekreacyjną, promenadą nad Pełcznicą, a następnie jedną z głównych i reprezentacyjnych arterii rosnącego miasta. Przy niej powstały piękne gmachy szkół, urzędów i modernistyczne budynki o różnym przeznaczeniu. Jednym z nich jest budynek przy Wyzwolenia 41 - czyli dawne Dolnośląskie Zakłady Graficzne, a także wcześniej siedziba gazety Schlesische Bergwacht, Książki i Wiedzy oraz Wałbrzyska Drukarnia Akcydensowa.
Zgodnie z wydawnictwem "WAŁBRZYCH – ŚRÓDMIEŚCIE. Wytyczne konserwatorskie do programu rewitalizacji" jest to

budynek wzniesiony w latach 1924-25, wg projektu architekta Richarda Endersa, usytuowany w zabudowie zwartej, u zbiegu alei Wyzwolenia i ul. Jana Brzechwy, zamykający kwartał zabudowy pomiędzy wymienionymi wyżej ulicami, a ul. Mikołaja Kopernika. Gmach przestrzennie i funkcjonalnie połączony z budynkiem przy ul. J. Brzechwy 1, z którym tworzy kompleks zabudowy na planie zbliżonym do litery „C”.

To przykład modernizmu z elementami historyzmu.

- To bardzo ciekawy obiekt i piękny. Jego charakter i układ dają dużo możliwości zastosowań oraz realizacji wielu pomysłów z zachowaniem poszanowania historycznej tkanki obiektu - komentuje Monika Tokarska z wałbrzyskiej Delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków we Wrocławiu.

Położony przy PSP nr 28 i naprzeciwko II LO budynek wkrótce będzie miał za sobą 100 lat historii.

Historia tego budynku odzwierciedla dzieje Wałbrzycha, od swojego powstania służył miastu najpierw jako redakcja periodyku posiadająca własną drukarnię. Po wojnie zaś zmieniała się struktura własnościowa i zawartość przygotowywanych druków, jednak ciągłość działania działalności drukarni zachowywano. Największa liczba mieszkańców miasta pamięta ten obiekt jako Wałbrzyską Drukarnię Akcydensową (1953-1976) i Dolnośląskie Zakłady Graficzne (do początku XXI w). Firma przekształcona w spółkę pracowniczą działała do końca 2017 roku, ostatecznie zakład zamknięto.

Budynek będący w Gminnej Ewidencji Zabytków w ostatnich latach był użytkowany w ograniczony sposób - na parterze mieściły się zakłady usługowe, w tym krawiecki. Kilka razy w ciągu ostatniej dekady temat stanu zabytku podejmowano podczas sesji Rady Miejskiej.
Gmach znajduje się w rękach prywatnych, a stan jego zachowania określano w 2017 roku jako "średni". Budynek ten jest w Gminnej Ewidencji Zabytków, ale nie jest indywidualnie wpisany do Rejestru Zabytków, zatem wpływ konserwatorski na jego los jest ograniczony.

- W przypadku obiektów rejestrowych gdy obserwowana jest degradacja zabytku wszczynane może być postępowanie oraz są możliwości kontrolne. Takiego narzędzia nie mamy w przypadku budynków zawartych tylko w Gminnej Ewidencji - zaznacza nasza rozmówczyni Delegatury w Wałbrzychu.

Mieszkańcy miasta, pamiętający lata świetności budynku przy Alei Wyzwolenia 41, niejednokrotnie dopytywali się w mediach społecznościowych o przyszłość i stan dawnej drukarni. Wszak nieużytkowane miejsca szybko niszczeją. Nadzieję na zmianę złej passy dla budynku z przeszłością przyniosła pierwsza dekada sierpnia 2023 roku, kiedy na krótko fasada budynku od strony Alei Wyzwolenia została odgrodzona rusztowaniem. Trwały prace na dachu, zabezpieczane było pokrycie w okolicy szczytowych okien. Obecnie, w grudniu 2023 roku rusztowania ustawiono na fasadzie od strony dziedzińca.

Sprawdziliśmy, czy prowadzone prace mają charakter ratunkowy - zabezpieczający, czy są wstępem do szerszych działań remontowych, albo też przystosowawczych do nowej roli.

- Budynek nr 41 jest w Gminnej Ewidencji Zabytków i położony jest w obszarze historycznego układu urbanistycznego dzielnicy Stare Miasto. W kwietniu tego roku opiniowaliśmy jego remont, a właściwie działania pod nazwą "miejscowe uzupełnienie pokrycia dachowego" prowadzone w ramach bieżącej konserwacji. Nie było uzgodnień dotyczących bardziej kompleksowych prac dotyczących wnętrza budynku, ani elewacji- wyjaśnia Monika Tokarska z Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków we Wrocławiu - Delegatury w Wałbrzychu.

Nie można zatem mówić tu o szeroko zakrojonych remontach, co więcej w informacji dla WUOZ nie znalazły się szczegóły dotyczące terminu zakończenia bieżącej konserwacji, można zatem domniemywać, że działania te potrwają i mogą dotyczyć też prac naprawczych w innych częściach tego dużego gmachu.
Naprawy elewacji tego zabytku wymagają pozwolenia w formie decyzji administracyjnej, a taki wniosek nie powstał. Pozostaje mieć zatem nadzieję, że właściciel tego miejsca znajdzie pomysł, środki i siły na rewitalizację jednej z ikon Wałbrzyskiego Śródmieścia.

Poczta przy ul. Słowackiego

Zabytkowa studnia przy ul. Kilińskiego - Rycerskiej

Dworzec Wałbrzych Towarowy

Przebudowa willi przy ul. II Armii 4 - przebudowa

Stadion na Nowym Mieście

Pastorówka na Białym Kamieniu - tu będzie przedszkole

Matejki 5 - nowy USC